“Hải khẩu linh từ” không chỉ là một tác phẩm văn học mà còn là một bức tranh sinh động về cuộc sống, về con người và thiên nhiên qua ngòi bút của nữ sĩ Đoàn Thị Điểm. Hãy cùng nhau tìm hiểu và khám phá những giá trị sâu sắc ẩn chứa trong bài thơ này qua Soạn bài Hải khẩu linh từ| Văn 12 tập 1 kết nối tri thức.1. Soạn bài Hải khẩu linh từ: Trước khi đọc 1.1 Tìm hiểu về nữ sĩ Đoàn Thị Điểm
Cuộc đời và sự nghiệp
- Đoàn Thị Điểm (1705-1748), hiệu Hồng Hà Nữ sĩ.
- Quê quán: Làng Giai Phạm (nay thuộc huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên).
- Gia đình: Xuất thân trong một gia đình nho học, được cha mẹ dạy dỗ chu đáo, bà sớm bộc lộ tài năng văn chương.
- Bà là một trong những nữ sĩ tài hoa bậc nhất của văn học Việt Nam thời trung đại. Bà để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc bằng những tác phẩm giàu cảm xúc, đặc biệt là bản dịch Chinh phụ ngâm nổi tiếng.
- Sự nghiệp sáng tác: Bà không chỉ giỏi thơ chữ Hán mà còn rất thành công với thơ Nôm. Tác phẩm nổi tiếng nhất của bà là bản dịch Chinh phụ ngâm từ chữ Hán sang chữ Nôm, mang đậm phong cách riêng, thể hiện được tâm trạng của người phụ nữ Việt Nam thời chiến tranh. Ngoài ra, bà còn để lại nhiều bài thơ, truyện ngắn...
- Những đóng góp nổi bật
+ Bản dịch Chinh phụ ngâm: Đây là tác phẩm đưa tên tuổi của bà đến gần với công chúng. Với lối diễn đạt giản dị, hình ảnh thơ mộng, bản dịch của bà đã chạm đến trái tim của nhiều thế hệ độc giả.
+ Góp phần phát triển văn học chữ Nôm: Bà đã có những đóng góp quan trọng trong việc nâng cao vị thế của văn học chữ Nôm, giúp cho loại hình văn học này phát triển và trở nên phổ biến hơn.
+ Là hình mẫu của người phụ nữ Việt Nam tài năng: Đoàn Thị Điểm không chỉ là một nhà thơ tài hoa mà còn là một người phụ nữ thông minh, nghị lực, dám nghĩ dám làm. Bà là hình mẫu lý tưởng cho phụ nữ Việt Nam thời bấy giờ.
1.2 Trả lời câu hỏi trước khi đọc Câu 1 (trang 94 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Hãy chia sẻ cảm nhận về một số truyện dân gian có yếu tố kì ảo mà bạn từng đọc.
Truyện Tấm Cám là một câu chuyện cổ tích Việt Nam tiêu biểu, chứa đựng những yếu tố kì ảo hấp dẫn và mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Câu chuyện xoay quanh cuộc đời đầy oan trái của cô Tấm, một cô gái hiền lành, xinh đẹp nhưng lại phải chịu nhiều đau khổ. Những phép biến hóa kỳ diệu như Tấm hóa thành cây thị, con cá, chim vàng anh đã tạo nên những tình huống bất ngờ và ly kỳ. Qua câu chuyện, người đọc không chỉ được thưởng thức những yếu tố kì ảo mà còn rút ra bài học về cuộc sống: cái thiện luôn chiến thắng, ác nhân sẽ bị trừng phạt, và niềm tin vào công lý sẽ luôn được đền đáp.
Câu 2 (trang 94 sgk Ngữ văn 12 Tập 1): Kể tên một số truyện truyền kì có yếu tố kì ảo mà bạn biết. Bạn có ấn tượng với tác phẩm nào nhất? Vì sao?
- Một số tác phẩm truyện truyền kì có yếu tố kì ảo: Truyện Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu, Truyền kì mạn lục (Nguyễn Dữ) và Truyền kì tân phả (Đoàn Thị Điểm),...
- Em ấn tượng với truyện "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" vì qua tác phẩm này, chúng ta được dẫn dắt vào một thế giới đầy ma mị với sự xuất hiện của các nhân vật siêu nhiên như hồn ma, quỷ thần. Tuy nhiên, đằng sau lớp vỏ kì ảo ấy là một câu chuyện về công lý, về cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác. Nhân vật Ngô Tử Văn, với sự thông minh, dũng cảm và chính trực của mình, đã dám đối đầu với thế lực tà ác và bảo vệ lẽ phải. "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên" là một tác phẩm đáng để đọc và suy ngẫm. Nó không chỉ giúp chúng ta thư giãn mà còn cung cấp cho chúng ta những bài học quý giá về cuộc sống.
>> Xem thêm: Soạn văn 12 kết nối tri thức2. Soạn bài Hải khẩu linh từ: Trong khi đọc 2.1 Giới thiệu lai lịch, chân dung nhân vật chính.
* Giới thiệu lai lịch nhân vật chính Nguyễn Cơ trong tác phẩm "Hải khẩu linh từ":
- Nguyễn Cơ, hay còn gọi là Bích Châu, hoặc Chế Thắng phu nhân là một nhân vật vô cùng đặc biệt trong văn học Việt Nam.
- Quê quán: Hải Yến, Hải Hậu, tỉnh Nam Định
- Chồng: Trần Duệ Tông
- Con: Không có
- Là cung phi nhà Trần là con gái nhà quan
* Chân dung Nguyễn Cơ: bà hội tụ đầy đủ những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam truyền thống:
- Ngoại hình: Bà được miêu tả với vẻ đẹp hoàn hảo: "mày ngài, mắt phượng, má đào, môi son", "Dáng người lả lướt, uyển chuyển".
- Tài năng: Không chỉ xinh đẹp, Bích Châu còn là một người tài năng đa dạng:
- Văn chương, thi ca: Bà có tài làm thơ, viết văn rất hay.
- Nữ công gia chánh: Bà giỏi nữ công gia chánh, đảm đang việc nhà.
- Binh pháp, thao lược: Điều đặc biệt là bà còn am hiểu binh pháp, có khả năng lãnh đạo quân đội.
- Tính cách: Bích Châu là người thông minh, nhanh trí, dũng cảm, trung thành và rất yêu nước. Bà luôn sẵn sàng hy sinh vì nghĩa lớn.2.2 Những chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí có tác động như thế nào tới cảm xúc của bạn?
- Các chi tiết gợi sự linh thiêng, huyền bí:
+ Bích Châu: Nàng xuất hiện trong giấc mơ của vua Trần Duệ Tông với vẻ đẹp tuyệt trần và khả năng tiên tri. Bích Châu là hiện thân của vẻ đẹp, trí tuệ và sự cao quý.
+ Cung điện dưới đáy biển: Cung điện của Bích Châu là một thế giới kỳ ảo, nơi có nhiều điều kỳ lạ xảy ra. Hình ảnh cung điện dưới đáy biển gợi lên sự tò mò và khám phá.
+ Sự giúp đỡ của thần linh: Long Quân và các thần linh khác đã giúp đỡ vua Trần Duệ Tông và Bích Châu vượt qua khó khăn, thể hiện sự quan tâm của thần linh đối với con người.
+ Những phép màu: Việc Bích Châu hóa đá và rồi lại sống lại là một phép màu, thể hiện sức mạnh của tình yêu và sự công bằng.
+ Giấc mơ linh ứng: Giấc mơ của vua Trần Duệ Tông về Bích Châu đã dự báo trước những sự kiện sau này, cho thấy sự giao thoa giữa thế giới thực và thế giới tâm linh.
- Tác động của những chi tiết này:
+ Tạo không khí huyền ảo, kỳ bí: Những chi tiết trên khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn, cuốn hút người đọc.
+ Khơi gợi trí tưởng tượng: Độc giả được đưa đến một thế giới thần tiên, nơi mà những điều bất khả thi có thể xảy ra.
+ Thể hiện niềm tin vào công lý: Câu chuyện khẳng định rằng thiện sẽ thắng ác, công lý sẽ chiến thắng.
+ Gợi lên những cảm xúc sâu sắc: Độc giả có thể cảm thấy xúc động, ngưỡng mộ, tò mò trước những tình tiết kỳ ảo trong truyện.2.3 Dự đoán về hành động, ứng xử của nhân vật Bích Châu
Bích Châu là một nhân vật trung tâm trong tác phẩm "Hải Khẩu Linh Từ" với vẻ đẹp, trí tuệ và số phận đầy bi kịch. Dựa vào những chi tiết đã được hé lộ trong truyện, chúng ta có thể đưa ra một số dự đoán về hành động và ứng xử của nàng:
- Dựa trên những gì đã diễn ra:
+ Tình yêu sâu sắc với vua Trần Duệ Tông: Bích Châu đã hy sinh bản thân để giúp vua đánh giặc, thể hiện tình yêu sâu đậm và sự chung thủy.
+ Tính cách mạnh mẽ, quyết đoán: Nàng dám đối mặt với thử thách, không ngại hy sinh bản thân vì người mình yêu.
+ Có khả năng đặc biệt: Bích Châu có thể dự báo tương lai, điều này cho thấy nàng có những khả năng đặc biệt vượt ngoài tầm thường.
- Dự đoán về hành động, ứng xử trong tương lai:
+ Tiếp tục giúp đỡ vua Trần Duệ Tông: Sau khi hóa đá, Bích Châu có thể sẽ tìm cách giúp đỡ vua Trần Duệ Tông trong những cuộc chiến chống giặc khác.
+ Trở thành biểu tượng của lòng yêu nước: Hình ảnh Bích Châu sẽ trở thành biểu tượng của lòng yêu nước, của người phụ nữ Việt Nam đảm đang, chung thủy.
+ Có thể xảy ra những biến cố khác: Cuộc sống của Bích Châu vẫn còn nhiều điều bất ngờ. Có thể nàng sẽ phải đối mặt với những thử thách mới, những âm mưu hãm hại.2.4 Dự đoán diễn biến câu chuyện.
Các diễn biến có thể xảy ra:
- Cuộc chiến chống giặc ngoại xâm: Nhà Trần có thể sẽ phải đối mặt với những cuộc chiến mới, đòi hỏi vua Trần Duệ Tông và Bích Châu phải cùng nhau vượt qua khó khăn.
- Sự xuất hiện của những nhân vật mới: Có thể sẽ xuất hiện thêm những nhân vật mới, có những âm mưu, thủ đoạn nhằm hãm hại Bích Châu và vua Trần Duệ Tông.
- Sự can thiệp của thần linh: Thần linh có thể tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc định đoạt số phận của các nhân vật.
- Kết thúc có hậu: Nhiều khả năng câu chuyện sẽ có một kết thúc có hậu, với sự đoàn tụ của Bích Châu và vua Trần Duệ Tông, cùng với sự thịnh vượng của đất nước.2.5 Chú ý nội dung đối thoại qua thư trao đổi giữa Quảng Lợi vương và Lê Thánh Tông.
Nội dung đối thoại qua thư trao đổi giữa Quảng Lợi vương và Lê Thánh Tông thể hiện những mâu thuẫn, xung đột giữa hai thế lực và khát vọng hòa bình của tác giả.
- Mâu thuẫn giữa hai thế lực:
- Quảng Lợi vương: Thể hiện sự kiêu căng, ngạo mạn, thách thức và hăm dọa triều đình Lê.
- Lê Thánh Tông: Thể hiện sự cứng rắn, quyết đoán, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và mong muốn giải quyết mâu thuẫn bằng biện pháp ngoại giao.
- Khát vọng hòa bình:
- Cả hai bên đều mong muốn tránh chiến tranh: Thể hiện qua việc trao đổi thư từ và tìm kiếm giải pháp hòa bình.
- Lê Thánh Tông đề xuất hòa ước: Thể hiện mong muốn giải quyết mâu thuẫn bằng biện pháp mềm mỏng, không gây tổn hại cho dân chúng.2.6 Chú ý những chi tiết miêu tả việc thực thi luật pháp ở thủy cung.
Tác phẩm có nói về hệ thống luật pháp và cách thức vận hành ở thế giới dưới nước thông qua những chi tiết liên quan đến Long Vương.Long Vương là vị thần cai quản thủy cung: - - - Long Vương được miêu tả là một vị thần quyền uy, có trách nhiệm duy trì trật tự và công lý trong thế giới dưới nước.
- Long Vương giải quyết tranh chấp: Khi Bích Châu hóa đá, Long Vương đã xét xử công bằng và tìm ra cách giải quyết vấn đề.
→ Từ những chi tiết này, ta có thể hình dung rằng thủy cung cũng có hệ thống luật pháp và cách thức vận hành tương tự như thế giới loài người. Long Vương đóng vai trò như vị vua, có trách nhiệm cai trị và giải quyết tranh chấp. Luật pháp ở thủy cung có thể dựa trên những nguyên tắc đạo đức và lòng nhân ái.2.7 Chú ý sự lặp lại của yếu tố “giấc mộng” trong diễn biến của câu chuyện.
Yếu tố "giấc mộng" được lặp lại nhiều lần trong "Hải Khẩu Linh Từ", đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cốt truyện, thể hiện thông điệp và tạo nên sức hấp dẫn cho tác phẩm.
- Phân tích các lần xuất hiện của "giấc mộng":
+ Giấc mơ của vua Trần Duệ Tông: Giấc mơ này là điểm khởi đầu cho toàn bộ câu chuyện. Trong mơ, vua gặp Bích Châu, một người con gái xinh đẹp và kỳ lạ. Giấc mơ này báo hiệu những sự kiện quan trọng sẽ xảy ra trong tương lai, đồng thời gợi lên sự tò mò và thu hút người đọc.
+ Giấc mơ của Bích Châu: Bích Châu mơ thấy mình hóa thành con rùa vàng và được Long Vương ban tặng ngọc trai. Giấc mơ này thể hiện sự hy sinh của Bích Châu cho vua và đất nước, đồng thời là lời tiên tri cho sự trở lại của nàng trong tương lai.
+ Giấc mơ của Trần Triều Hoàng Đế: Trong mơ, Trần Triều Hoàng Đế gặp Bích Châu và được nàng giúp đỡ. Giấc mơ này khẳng định sức mạnh của tình yêu thương và lòng nhân ái, đồng thời thể hiện niềm tin vào công lý.
- Ý nghĩa của việc lặp lại "giấc mộng":
+ Thể hiện sự giao thoa giữa thế giới thực và thế giới tâm linh: Giấc mơ là ranh giới mong manh giữa thực tế và ảo ảnh. Việc sử dụng giấc mơ trong tác phẩm giúp tác giả thể hiện niềm tin vào thế giới tâm linh, vào sự tồn tại của những điều kỳ diệu.
+ Gợi lên sự tò mò và hồi hộp: Giấc mơ thường mang tính ẩn dụ, bí ẩn, khiến người đọc tò mò và hồi hộp muốn khám phá những bí mật ẩn sau nó.
+ Tạo liên kết giữa các nhân vật và sự kiện: Giấc mơ là cầu nối giữa các nhân vật và sự kiện trong câu chuyện, giúp tạo nên một mạch truyện liền mạch và logic.
+ Thể hiện thông điệp về tình yêu thương, lòng nhân ái và công lý: Giấc mơ thường mang ý nghĩa tốt đẹp, thể hiện niềm tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống.3. Soạn bài Hải khẩu linh từ: Sau khi đọc 3.1 Câu 1 trang 105 sgk Văn 12/1 kết nối tri thức
“Lập bảng hệ thống các sự kiện, nhân vật, chi tiết ,… có tính chất linh thiêng, kì ảo xuất hiện trong văn bản.”
Sự kiện/Nhân vật/Chi tiết - Tính chất linh thiêng, kì ảo - Ý nghĩa
- Bích Châu xuất hiện trong giấc mơ của vua Trần Duệ Tông
Kỳ ảo
Báo hiệu những sự kiện sau này, thể hiện sự giao thoa giữa thế giới thực và thế giới tâm linh
- Cung điện dưới đáy biển
Kỳ ảo
Thế giới kỳ ảo, nơi có nhiều điều kỳ lạ xảy ra, thể hiện sự bí ẩn, huyền bí
- Sự giúp đỡ của thần linh
Kỳ ảo
Thể hiện sự quan tâm của thần linh đối với con người, niềm tin vào công lý
- Phép màu: Bích Châu hóa đá và rồi lại sống lại
Kỳ ảo
Thể hiện sức mạnh của tình yêu và sự công bằng
- Giấc mơ linh ứng
Kỳ ảo
Dự báo trước những sự kiện sau này, thể hiện sự giao thoa giữa thế giới thực và thế giới tâm linh
3.2 Câu 2 trang 105 sgk Văn 12/1 kết nối tri thức
“Thông qua lời can gián, suy nghĩ và hành động của nàng Bích Châu, bạn có nhận xét gì về phẩm chất, đức tính của mẫu hình người phụ nữ mà tác giả xây dựng trong truyện.”
Qua lời can gián, suy nghĩ và hành động của nàng Bích Châu trong "Hải Khẩu Linh Từ", tác giả đã xây dựng một hình ảnh người phụ nữ với những phẩm chất, đức tính cao đẹp:
- Tình yêu nước nồng nàn: Bích Châu bất chấp nguy hiểm, hi sinh bản thân để giúp vua đánh giặc, thể hiện lòng yêu nước sâu sắc và tinh thần dũng cảm.
- Lòng trung thành: Nàng luôn hết lòng vì vua và đất nước, sẵn sàng hy sinh tất cả để bảo vệ quê hương.
- Tình yêu thương sâu đậm: Bích Châu yêu thương vua Trần Duệ Tông, con trai và người dân với tình yêu thương chân thành, tha thiết.
- Trí tuệ và tài năng: Nàng có kiến thức uyên thâm, thông minh và tài giỏi, có khả năng dự báo tương lai và giải quyết vấn đề.
- Sức mạnh của tình yêu: Bích Châu đã chứng minh sức mạnh của tình yêu, tình yêu có thể giúp con người vượt qua mọi khó khăn, thử thách.
⇒ Nhìn chung, hình ảnh Bích Châu là một mẫu hình người phụ nữ lý tưởng, mang những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam truyền thống. Nàng là biểu tượng cho lòng yêu nước, sự hy sinh cao cả và sức mạnh của tình yêu thương.3.3 Câu 3 trang 105 sgk Văn 12/1 kết nối tri thức
“Sự đan xen giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo trong câu chuyện đã đóng vai trò như thế nào trong việc thể hiện thông điệp của tác phẩm?”
"Hải Khẩu Linh Từ" là một tác phẩm văn học kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo, tạo nên một bức tranh sinh động về cuộc sống và tâm tư của con người trong thời kỳ lịch sử đó. Sự đan xen độc đáo này đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông điệp của tác phẩm:
- Tăng tính hấp dẫn, lôi cuốn:
+ Yếu tố kì ảo: Những chi tiết thần thoại, phép thuật, các nhân vật siêu nhiên như Long Quân, Bích Châu... đã tạo nên một không gian huyền bí, ly kỳ, kích thích trí tò mò của người đọc. Nhờ đó, câu chuyện trở nên sinh động, hấp dẫn hơn rất nhiều so với việc chỉ đơn thuần kể lại một sự kiện lịch sử.
+ Yếu tố lịch sử: Bối cảnh lịch sử chân thực, những sự kiện có thật trong quá khứ như cuộc chiến chống quân Minh, cuộc sống của người dân thời bấy giờ đã tạo nên sự gần gũi, quen thuộc, giúp người đọc dễ dàng hình dung và đồng cảm.
- Thể hiện tư tưởng, quan niệm của người xưa:
+ Niềm tin vào thần linh: Sự xuất hiện của các nhân vật thần linh như Long Quân, Bích Châu đã thể hiện niềm tin sâu sắc của người dân vào thế giới tâm linh, vào sự giúp đỡ của thần linh trong cuộc sống.
+ Ước mơ về công lý, chính nghĩa: Hình ảnh Bích Châu giúp vua Trần Duệ Tông tìm lại con trai, Long Quân giúp đánh tan quân thù đã thể hiện khát vọng về công lý, chính nghĩa, về một cuộc sống bình yên, hạnh phúc của người dân.
+ Tinh thần yêu nước, chống ngoại xâm: Cuộc chiến chống quân Minh là một phần không thể thiếu trong tác phẩm. Qua đó, tác giả đã thể hiện lòng yêu nước nồng nàn, tinh thần quyết tâm chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.
- Làm sâu sắc thêm thông điệp của tác phẩm:
+ Kết hợp hài hòa giữa hiện thực và ước mơ: Sự kết hợp giữa yếu tố lịch sử và yếu tố kì ảo đã tạo ra một không gian nghệ thuật đa chiều, vừa phản ánh hiện thực cuộc sống, vừa thể hiện những ước mơ, khát vọng của con người.
+ Tạo ra những ẩn dụ sâu sắc: Những chi tiết kì ảo trong truyện thường mang ý nghĩa tượng trưng, ẩn dụ. Ví dụ, Bích Châu có thể tượng trưng cho sự trong sáng, thuần khiết, còn Long Quân tượng trưng cho sức mạnh, quyền uy.
+ Khơi gợi nhiều tầng lớp ý nghĩa: Tác phẩm không chỉ đơn thuần kể một câu chuyện mà còn đặt ra nhiều vấn đề để người đọc suy ngẫm, từ đó rút ra những bài học về cuộc sống, về đạo lý.
3.4 Câu 4 trang 105 sgk Văn 12/1 kết nối tri thức
“Trong các chi tiết, sự việc kì ảo trong Đền thiêng cửa bể, theo bạn, chi tiết hoặc sự việc nào hấp dẫn hơn cả? Vì sao?”
Trong "Hải Khẩu Linh Từ", "Đền thiêng cửa bể" là một không gian kỳ ảo đầy hấp dẫn với nhiều chi tiết li kỳ, huyền bí. Đối với tôi, sự xuất hiện của con rùa vàng đột ngột, không ai biết trước- Chi tiết này gây ấn tượng mạnh bởi sự kỳ lạ và phi thường của con vật. Lí do là:
- Tính biểu tượng sâu sắc: Rùa vàng từ lâu đã được coi là một trong tứ linh của người Việt Nam, tượng trưng cho sự trường thọ, trí tuệ và sự vững chắc. Sự xuất hiện của rùa vàng trong câu chuyện không chỉ mang ý nghĩa kỳ ảo mà còn là một biểu tượng văn hóa sâu sắc, gắn liền với tín ngưỡng dân gian.
- Vai trò quan trọng trong cốt truyện: Rùa vàng không chỉ đơn thuần là một nhân vật phụ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc đẩy câu chuyện lên cao trào. Nó là người bạn đồng hành, là người thầy, người cố vấn cho nhân vật chính, giúp họ vượt qua khó khăn và tìm ra sự thật.
- Sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố thần thoại và hiện thực: Hình ảnh con rùa vàng vừa mang tính thần thoại, huyền bí, vừa có những hành động, lời nói rất đời thường. Điều này tạo nên sự gần gũi, chân thực và hấp dẫn cho nhân vật.
- Tính bất ngờ và gây tò mò: Việc một con rùa vàng có thể nói chuyện, đưa ra những lời khuyên sâu sắc chắc chắn đã gây bất ngờ và tò mò cho người đọc. Chi tiết này tạo ra một không khí hồi hộp, kích thích trí tò mò của người đọc muốn tìm hiểu thêm về thế giới kỳ ảo trong tác phẩm3.5 Câu 5 trang 105 sgk Văn 12/1 kết nối tri thức
“Nêu suy nghĩ của bạn về quan điểm hiện thực của tác giả thể hiện qua:
a. Việc miêu tả “bộ máy nhà nước” của Quảng Lợi vương.
b. Nội dung hai bức thư trao đổi của vua Lê Thánh Tông và Quảng Lợi vương”
Gợi ý trả lời:
a. Việc miêu tả “bộ máy nhà nước” của Quảng Lợi vương:
Một vương quốc nhỏ bé, lạc hậu: Quảng Lợi vương quốc được miêu tả như một quốc gia nhỏ bé, lạc hậu so với Đại Việt. Điều này thể hiện qua việc vua chúa và thần dân ở đây đều có những suy nghĩ và hành động đơn giản, thậm chí có phần ngây thơ.
Chế độ phong kiến chuyên chế: Bộ máy nhà nước của Quảng Lợi vương mang đậm dấu ấn của chế độ phong kiến chuyên chế. Vua có quyền lực tuyệt đối, quyết định mọi việc lớn nhỏ trong nước.
Quan lại tham nhũng: Quan lại trong triều đình Quảng Lợi vương cũng không tránh khỏi những tiêu cực như tham nhũng, hách dịch. Điều này thể hiện qua việc họ lợi dụng quyền lực để gây khó dễ cho dân chúng.
Qua việc miêu tả này, Đoàn Thị Điểm đã thể hiện một cái nhìn khá khách quan và chân thực về chế độ phong kiến. Bà không hề tô vẽ, lý tưởng hóa mà phơi bày những mặt tối của xã hội đương thời.
b. Nội dung hai bức thư trao đổi của vua Lê Thánh Tông và Quảng Lợi vương:
Sự đối lập về tư tưởng: Hai bức thư thể hiện rõ sự đối lập về tư tưởng giữa một vị vua văn minh, khai sáng như Lê Thánh Tông và một vị vua nhỏ nhen, cố chấp như Quảng Lợi vương.
Khát vọng hòa bình: Lê Thánh Tông luôn thể hiện mong muốn hòa bình, muốn chấm dứt chiến tranh. Điều này cho thấy ông là một vị vua yêu dân, thương nước.
Sự bảo thủ, cố chấp: Quảng Lợi vương lại tỏ ra bảo thủ, cố chấp, không chịu nghe theo lời khuyên của người khác. Điều này dẫn đến những hậu quả khôn lường.
Qua hai bức thư này, tác giả đã khéo léo đặt ra những vấn đề mang tính thời sự, đó là vấn đề chiến tranh và hòa bình, vấn đề về sự đối lập giữa tiến bộ và lạc hậu.
⇒ Qua việc phân tích hai khía cạnh trên, ta có thể thấy rằng Đoàn Thị Điểm có khả năng quan sát và miêu tả những chi tiết nhỏ nhặt trong cuộc sống, từ đó tạo nên một bức tranh sinh động về xã hội. Bà luôn đặt mình vào vị trí của những người yếu thế, những người bị áp bức để bày tỏ sự đồng cảm và chia sẻ. Đồng thời không ngại phê phán những hiện tượng tiêu cực trong xã hội, đặc biệt là những bất công, những hành động trái với đạo lý.3.6 Câu 6 trang 105 sgk Văn 12/1 kết nối tri thức
“Trình bày nhận xét về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ đối thoại trong văn bản”
Ngôn ngữ đối thoại trong "Hải Khẩu Linh Từ" đóng vai trò quan trọng trong việc làm rõ tính cách nhân vật, thúc đẩy cốt truyện và tạo nên một không khí sinh động, chân thực cho tác phẩm:
- Tái hiện tính cách nhân vật:
+ Bích Châu: Ngôn ngữ của Bích Châu thể hiện sự thông minh, tài năng, lòng yêu nước và khí phách hiên ngang của nàng. Những câu nói của nàng thường mang tính chất khích lệ, động viên, thể hiện sự tự tin và quyết tâm.
+ Các nhân vật khác: Ngôn ngữ đối thoại giúp làm nổi bật tính cách của từng nhân vật, từ vua Trần Duệ Tông uy nghiêm, sáng suốt đến các tướng sĩ trung thành, quả cảm.
- Thúc đẩy cốt truyện:
+ Tạo ra các tình huống xung đột: Các cuộc đối thoại thường đặt nhân vật vào những tình huống xung đột, từ đó đẩy câu chuyện phát triển.
+ Tiết lộ thông tin: Thông qua đối thoại, người đọc được biết thêm về quá khứ, động cơ và suy nghĩ của các nhân vật.
+ Tạo ra những nút thắt, mở nút: Đối thoại giúp tạo ra những tình huống bất ngờ, gây tò mò cho người đọc.
- Tạo không khí sinh động, chân thực:
+ Ngôn ngữ tự nhiên, gần gũi: Ngôn ngữ đối thoại trong tác phẩm mang tính chất tự nhiên, gần gũi với đời sống thường ngày, giúp người đọc dễ dàng hình dung và đồng cảm với các nhân vật.
+ Sử dụng các phương tiện biểu đạt phong phú: Tác giả sử dụng nhiều phương tiện biểu đạt như so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ,... để làm tăng tính sinh động và hấp dẫn cho lời thoại.
- Thể hiện yếu tố kì ảo: Ngôn ngữ trang trọng, uy nghi: Khi miêu tả các cảnh tượng huyền ảo, tác giả thường sử dụng ngôn ngữ trang trọng, uy nghi để tạo nên không khí linh thiêng, huyền bí.
- Phản ánh quan niệm xã hội:
+ Quan niệm về phụ nữ: Qua lời thoại của Bích Châu, tác giả thể hiện quan niệm về người phụ nữ Việt Nam thời xưa: tài năng, đức hạnh, yêu nước.
+ Quan niệm về chiến tranh: Các cuộc đối thoại phản ánh những suy nghĩ, tình cảm của con người trước chiến tranh, khát vọng hòa bình và mong muốn đất nước thái bình.3.7 Câu 7 trang 105 sgk Văn 12/1 kết nối tri thức
“Bình luận về chi tiết nàng Bích Châu hiển linh giúp vua thắng trận và việc nàng được lập đền thờ.”
Chi tiết nàng Bích Châu hiển linh giúp vua thắng trận và việc nàng được lập đền thờ trong tác phẩm "Hải Khẩu Linh Từ" có ý nghĩa quan trọng, đóng góp vào việc thể hiện thông điệp của tác phẩm.
- Nàng Bích Châu hiển linh giúp vua thắng trận:
+ Thể hiện sức mạnh của tình yêu và lòng yêu nước: Bích Châu bất chấp nguy hiểm, hy sinh bản thân để giúp vua đánh giặc, thể hiện tình yêu sâu sắc và lòng yêu nước nồng nàn.
+ Niềm tin vào sự phù hộ của thần linh: Hình ảnh Bích Châu xuất hiện như một vị thần linh, giúp đỡ vua Trần Duệ Tông trong lúc nguy nan, thể hiện niềm tin vào thế lực siêu nhiên.
+ Sự chiến thắng mang tính biểu tượng: Chiến thắng của vua Trần Duệ Tông không chỉ là chiến thắng quân sự mà còn là chiến thắng của chính nghĩa, thể hiện niềm tin vào tương lai tươi sáng của đất nước.
- Việc nàng được lập đền thờ:
+ Thể hiện sự tôn vinh và biết ơn của người dân: Bích Châu được người dân tôn vinh, lập đền thờ như một vị thần linh, thể hiện sự biết ơn sâu sắc đối với những hy sinh của nàng.
+ Biểu tượng cho lòng yêu nước và tinh thần bất khuất: Đền thờ Bích Châu trở thành một biểu tượng cho lòng yêu nước và tinh thần bất khuất của dân tộc, là nơi người dân đến để tưởng nhớ và cầu mong những điều tốt đẹp.
+ Nâng cao giá trị nhân văn của tác phẩm: Việc lập đền thờ Bích Châu thể hiện niềm tin vào những điều tốt đẹp, khẳng định giá trị nhân văn sâu sắc của tác phẩm.4. Kết nối đọc viết trang 105 sgk Văn 12/1 kết nối tri thức
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu cảm nhận của bạn về hình tượng nhân vật Bích Châu trong tác phẩm.
Bích Châu trong "Hải Khẩu Linh Từ" là một hình tượng vừa gần gũi, vừa huyền ảo, để lại trong lòng người đọc nhiều cảm xúc sâu sắc. Bích Châu, một nàng tiên nữ tuyệt sắc với vẻ đẹp tựa ánh trăng rằm, hiện lên như một đóa hoa sen giữa biển rộng. Nàng không chỉ là một cô gái xinh đẹp, tài năng mà còn là biểu tượng cao quý của lòng yêu nước và tinh thần bất khuất. Số phận trớ trêu đã đẩy Bích Châu vào những tình huống éo le, nhưng nàng vẫn giữ vững khí tiết, hi sinh bản thân vì nghĩa lớn. Hình ảnh Bích Châu hóa thân thành nữ thần, phù trợ cho nghĩa quân, đã trở thành niềm tin, là động lực to lớn cho những người dân đang chống giặc ngoại xâm. Qua nhân vật Bích Châu, tác giả không chỉ ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam mà còn khẳng định sức mạnh của tình yêu quê hương, đất nước. Hình tượng này đã trở thành một biểu tượng văn hóa, được nhiều thế hệ người Việt Nam yêu mến và trân trọng.
Trên đây VUIHOC đã cùng các bạn Soạn bài Hải khẩu linh từ Văn 12 tập 1 kết nối tri thức. Bài thơ của Đoàn Thị Điểm sẽ đưa chúng ta vào một hành trình khám phá đầy thú vị về thế giới tâm linh của người Việt xưa. Để học nhiều hơn các kiến thức của các môn học thì các em hãy nhanh tay truy cập và website vuihoc.vn hoặc đăng ký khoá học với các thầy cô giáo của VUIHOC ngay bây giờ nhé!
Nguồn:
